Twee jaar gelede, voor COVID-19, het ek begin om uit die Nederlandse geloofsbelydenis te preek, sonder om werklik na te dink oor die verhouding van ‘n Christen-burger met die regering. Nou, as gevolg van COVID19, is dit een van daardie kwessies waaroor die meeste gepraat word. Ek spandeer nie veel tyd op sosiale media nie, maar my vrou het genoem dat hierdie gesprek tans oor die hele wêreld woed.
Daar is reeds duisende preke, baie artikels en nog meer menings daarbuite hieroor, elk met sy eie mening.
Maar hier is ons... en die vraag word gevra: “Wie is ek om te dink dat ek enigiets kan byvoeg?” Wel, ek kan nie. Niemand kan nie. Maar God kan. Ek is nie hier om jou te oortuig van 'n sekere opinie nie. Ek is hier om God se Woord te verkondig. Wat staan hier geskrywe?
'n Paar punte om mee te begin:
- Die teks wat ons voor ons het, kan nie gebruik word as die finale woord oor ons verhouding met die regering nie. Die Woord moet met die Woord vergelyk word. En ons moet versigtig wees om die een teks bo die ander te verhef, asof daar ooit enige meningsverskille in die Woord kan wees.
- Jy dink miskien: “Wat het politiek met enigiets te doen?” Tog, is ons nie weergebore – en sodoende deel van die koninkryk van God nie? Wat het die koninkryk van die mens met die koninkryk van God te doen? In Paulus se tyd was daar moontlik ook daardie versoeking – daarom voeg Paulus hierdie gedeelte by. Johannes Calvyn het hieroor in sy Institusie geskryf en gesê: “Dit mag miskien lyk asof dit niks met die leer van die geloof te maak het nie. Tog sal die vervolg aantoon date k met reg dit hier behandel.” (hfst. 20:1)
- As gevolg van die aard van hierdie onderwerp, het ek besluit om twee weke daaraan te spandeer.
Ten slotte, voordat ons verder gaan, nog ‘n aanhaling wat ek dink ons hedendaagse tyd goed saamvat, ook van Johannes Calvyn: Aan die een kant, “Mense wat van hulle verstand beroof is, wil hierdie ordinansie van God omverwerp. Aan die ander kant aarsel die vleiers van vorste nie om hulle mag so hoog te verhef dat hulle dit teenoor die heerskappy van God self stel nie. As hierdie tweeledige kwaad nie teëgegaan word nie, sal die suiwerheid van die geloof te gronde gaan.” (Institusie, hfst. 20:1) Indien ons nie beide uiterstes direk aanspreek nie, sal die suiwerheid van ons geloof vergaan. Kom ons spreek dus beide hierdie uiterstes aan met die waarheid van die Skrif.
Oorbeklemtoning en onderbeklemtoning. So verlief op staatsgesag dat hulle dit bo die regering van God stel. So afwysend teenoor gesag dat jy jouself slegs onderwerp wanneer jy lus is – wat eintlik geen onderwerping is nie. Met dit in gedagte, laat ons hierna begin kyk.
“Laat elke mens hom onderwerp aan die magte wat oor hom gestel is”:
- God is die bron van alle menslike gesag
- Wat dit beteken
God is die bron van alle menslike gesag
“Laat elke mens hom onderwerp aan die magte wat oor hom gestel is”. Onderwerp jou, wees onderdanig. Ons kan eenvoudig nie hierdie woord vermy nie. En as sondaars hou ons oor die algemeen nie van die woord nie. Onderdanigheid is wanneer iemand vir jou sê dat jy iets moet doen wat jy nie wil doen nie, maar jy gehoorsaam tog. Het jy al ooit – as gevolg van die gesag wat oor jou gestel is – iets gedoen wat jy nie wou doen nie? Indien nie, het jy nog nooit die gewig van hierdie klousule gevoel nie. Van die begin af was dit ons begeerte om vry te wees van alle wette en alle beperkings. Vry van God se wet. Van nature is ons rebelle. Dit is wat die sondaar is. Maar ons sal nooit vry wees nie totdat ons aan God se heerskappy onderworpe is. Vryheid is nie 'n gebrek aan alle beperkings nie. Ware vryheid is om jouself gewillig onder gesag te plaas ter wille van Christus. Die teoloog was reg toe hy gesê het: “Die eerste plig van elke siel is nie om sy vryheid te vind nie, maar sy Meester.”
Om onderdanig te wees, is iets waarna elke mens van die begin van sy lewe af geroep word, want so het God die hele menslike samelewing georden. Die woord “onderwerp” is dieselfde woord wat gebruik word wanneer die kerk geroep word om onderdanig te wees aan ouderlinge, of kinders wanneer hulle geroep word om onderdanig te wees aan hulle meesters, of slawe wanneer hulle geroep word om onderdanig te wees aan hulle eienaars, of vroue wanneer hulle geroep word om onderdanig te wees aan hulle mans. Dit was selfs op Jesus van toepassing toe hy aan sy ouers onderdanig moes wees. Of van Jesus wanneer Hy alle dinge aan Hom onderwerp. Om mens te wees, is om te jou te onderwerp, om onderdanig te wees.
“Laat elke mens hom onderwerp aan die magte wat oor hom gestel is...” (Rom. 13). Elke mens, elke persoon. Daar is geen uitsondering nie. Vandag, met die groot klem op individualisme en met die luuksheid van demokratiese regerings, is die versoeking om hierdie opdrag in ‘n duisend kwalifikasies te verdrink. En om onsself van soveel as moontlik daarvan vry te stel. Ons versoeking is om onmiddellik te antwoord: “Ja, maar...” Ons wil dit vinnig omseil en praat dan oor die omvang van die regering, om te bepaal of ons moet gehoorsaam of nie. Ons sal daarby kom. Maar nie so vinnig nie. Hoekom? Want dit is nie waar Paulus begin nie, dit is nie die beginpunt van die Skrif nie, en dit sal nie ons vertrekpunt wees nie.
Vers 1: “...want daar is geen mag behalwe van God nie, en die wat daar is, is deur God ingestel.” God wys in Sy Woord vir ons dat Hy die samelewing op hierdie manier beveel het – en Hy is die bron van alle gesag. “Wag 'n bietjie,” wil jy sê, “sou dit nie net 'n gesag wees wat aan sekere vereistes en kwalifikasies voldoen nie?” Sommige teoloë voer dit inderdaad aan, maar ek sien dit nie so as ‘n mens net eenvoudig die teks lees, of selfs meer algemeen in die Skrif nie. Kyk na al die konings van Israel wat hulle voorgangers vermoor het, en tog noem die Bybel hulle steeds konings en tel hulle onder die konings, alhoewel hulle deur slegte dade aan die bewind gekom het.
God is die een wat konings en heersers tot stand bring. In Eksodus 9:16 sê God vir Farao, 'n bose tiran: “...maar juis hierom het Ek jou nog laat bestaan, dat Ek jou my krag kan toon, en dat hulle my Naam op die hele aarde kan verkondig.” God het Farao koning gemaak. Daniël 2:21: “Hy tog verander die tye en die geleenthede; Hy sit konings af en stel konings aan; Hy verleen wysheid aan die wyse manne en kennis aan die wat insig het.” En dit is die reaksie op 'n antwoord op Nebukadnesar se droom, waar hy op die punt staan om aan die koning die geo-politieke toekoms van die wêreld te vertel. Hoekom? Omdat God dit so bepaal het. Elke koninkryk. Elke heerser. Hy verleen gesag aan hulle. Soos Psalm 75:8 sê: “...maar God is regter: Hy verneder die een en verhef die ander.” Alle gesag op aarde word verkry.
Spreuke 21:1 sê: “Die koning se hart is in die hand van die Here soos waterstrome: Hy lei dit waarheen Hy wil.” Word hier gepraat net van sekere konings, of konings wat God se gesag erken? GLAD NIE! Alle konings! Jesus sê vir Pilatus: “U sou geen mag teen My hê as dit u nie van bo gegee was nie.” (Joh. 19:11) Met ander woorde, Jesus bely dat Pilatus – die goddelose, skelm, selfgesentreerde heerser – vir ‘n tyd lank werklik die gesag van God gehad het om Jesus, die seun van God, te veroordeel, tot die dood toe. Die Man wat voor hom gestaan het, het aan hom die mag gegee om daar te staan! Dit was ‘n misbruik van gesag, maar dit was nietemin ware gesag.
“...want daar is geen mag behalwe van God nie, en die wat daar is, is deur God ingestel.”
Liewe gemeente, dit is nie die stem van die mense wat gesag verleen aan Cyril Ramaphosa, Alan Winde, Dan Plato of nasionale en provinsiale wetgewers nie. Dit is die middele wat hy gebruik het om hulle in gesag te plaas, maar nie die rede vir hul gesag nie. Dit is nie die grondwet wat gesag verleen nie – dit is ‘n soewereine almagtige God in wie se hand hulle harte is. En Hy lei hulle waar Hy wil. Hy het hulle in bewind geplaas oor die mense wat in hierdie land woon. En hulle word deur God aanspreeklik gehou.
Wat dit beteken
Kom ons praat eers oor wat dit vir die owerhede van daardie tyd sou beteken het, en tweedens wat dit vir ons beteken. Dit is duidelik uit hierdie gedeelte dat ons sien dat God die hoogste gesag is. Die enigste Een met absolute gesag, wat onbetwisbare, onmiddellike en absolute gehoorsaamheid vereis. Daar is geen gesag buite Hom nie. Dit is ‘n wekroep tot alle politieke gesag in elke tydperk. In die tyd waarin Caesar die heerser (lees: ‘Heer’) is, kom hierdie stelling as 'n duidelike teregwysing. Nee, hy is NIE! God het aan Caesar die mag gegee om vir 'n tyd lank te regeer. God gee gesag en God kan dit binne ‘n dag weer van jou wegneem. Omdat dit alles in Sy hand is. God het geen toestemming nodig nie. Daar hoef nie gestem te word nie. Hy is 'n absolute Monarg. Dit sou 'n skok gewees het vir die Romeinse wêreld wat Caesar as die absolute monarg beskou het.
Wright skryf: “Indien Caesar aan homself goddelike eer gee, sou Paulus die vroeë Christene daaraan herinner dat hy in werklikheid nie goddelik is nie, maar dat hy sy krag ontvang van … die enigste ware God ... Die gedeelte dui op 'n ernstige degradering van Caesar en sy pretensies, en nie 'n vergunning vir hom om te doen nes hy wil nie.” Liewe gemeente, van Farao tot Dawid, van Nebukadnesar tot Julius Caesar, van Stalin tot Hitler, van Trump tot Biden, tot die koningin, van P.W. Botha tot Ramaphosa. Almal is aanspreeklik teenoor die Almagtige GOD wat hulle daar geplaas het vir Sy eie doeleindes. Almal is aanspreeklik vir die gebruik en by tye verskriklike misbruik van die gesag wat aan hulle gegee is.
Wat beteken dit vir ons? Kyk saam met my na vers 2: “...sodat hy wat hom teen die mag versit, die instelling van God weerstaan; en die wat dit weerstaan, sal hulle oordeel ontvang.”
Die woord wat gebruik word vir ‘versit’ en ‘weerstaan’ is 'n werkwoord in die teenwoordige tyd wat beteken dat hierdie persoon in 'n voortdurende toestand van weerstand is. Dit beteken dat 'n persoon opstandig is in sy houding en in sy optrede. En dit moet nie die voortdurende allesomvattende toestand van 'n Christen wees nie. Nee. Die Christen word gekenmerk deur onderdanigheid. En onderwerping aan gesag is onderwerping aan God. Onnodige weerstand teen jou ouers, ouderling of werkgewer is weerstand teen God.
Ons toon ons onderdanigheid aan God deur ons te onderwerp aan diegene wat God in gesag oor ons gestel het. Kinders aan ouers, slawe aan meesters, lidmate aan ouderlinge, vroue aan mans, burgers aan die owerheid. “...sodat hy wat hom teen die mag versit, die instelling van God weerstaan; en die wat dit weerstaan, sal hulle oordeel ontvang.”
Wat is ons verwagtinge van ons kinders? Dat hulle gehoorsaam is, nie waar nie? As die eerste vraag wat ons kinders vra, is of hulle ongehoorsaam kan wees, begin hulle op die verkeerde plek. Of vra vir tien redes hoekom hulle moet gehoorsaam.
Soos een teoloog sê: “Ons gesindheid behoort nie te wees nie: bewys aan my dat ek gehoorsaam moet wees. As 'n owerheid moet bewys dat hy gesagwaardig is voordat jy jou onderwerp, sal jy jou nooit aan iemand onderwerp nie. Want niemand is jou onderwerping waardig nie.” Uiteindelik is slegs Jesus die gesag waardig. En dit is as gevolg van Hom dat ons onderdanig is. Nie omdat die regering so waardig is nie.
Dit wil nie sê dat ons altyd moet gehoorsaam nie. Ons sal volgende week daarop ingaan. Vir eers kan ons eenvoudig net sê: As God die hoogste gesag is, as Sy wil die hoogste is, dan moet jy jou nie aan jou ouers onderwerp as hulle van jou vereis wat God verbied, of verbied wat God vereis nie. Jy moet jou nie onderwerp aan die ouderlinge as hulle van jou vereis wat God verbied, of verbied wat God vereis nie. En jy moet jou nie aan die regering onderwerp as hulle van jou vereis wat God verbied, of verbied wat God vereis nie.
Maar selfs al moet ons in ‘n saak in teenstand reageer op die gesag wat oor ons gestel is, doen ons dit met 'n ingesteldheid van onderdanigheid.
Hierin volg ons Jesus. Hy het na hierdie aarde gekom onderdanig aan die hoogste gesag – Sy Vader, wie se gesag aan die Romeinse ryk gedelegeer het om Jesus te kruisig. Dus: “Want hierdie gesindheid moet in julle wees wat ook in Christus Jesus was. Hy, wat in die gestalte van God was, het dit geen roof geag om aan God gelyk te wees nie, maar het Homself ontledig deur die gestalte van 'n dienskneg aan te neem en aan die mense gelyk geword; en in gedaante gevind as 'n mens, het Hy Homself verneder deur gehoorsaam te word tot die dood toe, ja, die dood van die kruis.” Gelukkig hou dit nie daar op nie. Ons lees verder: “Daarom het God Hom ook uitermate verhoog en Hom 'n naam gegee wat bo elke naam is, sodat in die Naam van Jesus sou buig elke knie van die wat in die hemel en die wat op die aarde en die wat onder die aarde is, en elke tong sou bely dat Jesus Christus die Here is tot heerlikheid van God die Vader.” (Fil. 2:5-11)
Amen.